Het is 'De Week van de Loopbaan’ en daarom leggen we het vuur aan de schenen van loopbaancoach Nynke Leistra. We stelden haar zeven vragen op het gebied van loopbaanontwikkeling, werkgeluk en jezelf profileren op de arbeidsmarkt. Benieuwd naar haar antwoorden en tips? Lees snel verder!

1. Hoe zet je jezelf als werknemer goed in de markt?

Jezelf profileren is ontzettend belangrijk. Dat begint bij jezelf echt goed leren kennen en weten waar je krachten liggen. Dat helpt om beter uit de verf te komen in bijvoorbeeld sollicitatiegesprekken. Ik merk dat veel mensen vastlopen wanneer ze de vinger moeten leggen op iets waar ze goed in zijn of moeten bepalen wat hun ‘passie’ is. Wat ik ook vaak hoor is: “Ik voel me overdreven als ik mezelf zo op een voetstuk zet”. Dat hoeft niet. Het begint allemaal met vertrouwen hebben in jezelf en je eigen kunnen, zonder je anders voor te doen.

2. Waarom vinden we onszelf goed profileren zo lastig?

Het verschilt per persoon en per karakter of je met genoeg zelfvertrouwen over jezelf kunt praten. Want ga maar eens na; hoe goed is het om in een sollicitatiegesprek te zeggen dat je ergens in uitblinkt? Voor een toekomstige werkgever is dat alleen maar fijn en duidelijk. Noorderlingen en vooral vrouwen zijn best bescheiden, merk ik. Tel daar een introvert karakter bij op en dan kan het best lastig zijn om jezelf niet onder te laten sneeuwen door anderen. Als jij je hierin herkent, kan het best zijn dat je mensen die dit wel goed kunnen, misschien wel arrogant vindt. Ze kunnen vaak in je allergie zitten. Maar bedenk: van deze mensen kun je juist iets leren. Welke vaardigheid hebben zij die jij (nog) niet onder de knie hebt?

3. Welke trends en ontwikkelingen zie jij in loopbaanontwikkeling?

Tijdens en vlak na de coronapandemie viel me bij mijn klanten op dat betekenisvol werk steeds belangrijker werd. Mensen wilden zich meer inzetten om elkaar te helpen, omdat ze door de lockdown bewuster van zichzelf en hun omgeving waren geworden. Daarnaast hebben we het in Nederland over het algemeen heel goed met elkaar.

Als je de piramide van Maslow erbij pakt (een theorie die de behoeften van mensen in kaart brengt), zitten de meeste mensen in de bovenste twee vakken van de piramide bevinden. We hebben over het algemeen veel ruimte om na te denken over een nog betere, leukere en mooiere carrière. Maar dat maakt ook dat er veel keuzestress en prestatiedruk is.

Rondom de nieuwe generatie, Gen Z (geboren tussen 1997 en 2012), is veel discussie gaande over of deze jonge mensen lui zijn of juist goed voor zichzelf zorgen. Het zijn namelijk de grootste ambassadeurs van parttime werken. Maar niet alleen bij GenZ zie ik dat terugkomen, ook veel 30 plussers zijn steeds meer bezig met zelfzorg en persoonlijke ontwikkeling. Kortom, ik merk dat mensen tegenwoordig bewuster zijn van hun gezondheid en hun werk daar steeds beter op afstemmen.

Daarnaast zie ik dat alles rondom skills based werken steeds groter wordt. Bij een skills based werkomgeving hoeft het aannemen van nieuw personeel niet meer iemand met de juiste papieren (een relevante opleiding) te zijn, maar focus je je op de vaardigheden van een persoon. Dit is niet bij alle beroepen mogelijk maar wel bij veel. Bij beroepen waar wel een opleiding voor nodig is, komt jobcraften steeds meer voor. Dit is het zelfstandig aanpassen van de inhoud, de taken, en de interacties van je eigen baan om deze beter te laten aansluiten bij je persoonlijke behoeften, interesses, vaardigheden, en doelen. Dit proces kan leiden tot meer werkplezier, hogere motivatie, grotere betrokkenheid en productiviteit, en een grotere veerkracht voor de werknemer.

4. Hoe definieer jij werkgeluk en welke signalen geven aan dat iemand niet meer met plezier naar zijn/haar werk gaat?

Werkgeluk is voor mij breder dan alleen werk. Ik zou het dus eerder werk-privégeluk noemen. Als het thuis niet lekker gaat, dan merk je dat namelijk vaak op je werk. Denk aan een scheiding, kinderen of een rol als mantelzorger. Daardoor kan het zijn dat je minder productief, energiek en/of creatief bent. Andersom geldt hetzelfde. Heb je een discussie met een collega gehad of vind je je werk niet leuk, dan merk je dat ook privé. Bijvoorbeeld doordat je geen energie hebt om leuke dingen te doen of doordat je prikkelbaar bent naar je partner of kinderen. Zo kom je snel in een neerwaartse spiraal terecht. Het is belangrijk om te kijken hoe veerkrachtig je bent en hoe je met tegenslagen omgaat. Onthoud dat niet elke dag een negen hoeft te zijn.

Het is normaal en helemaal oké om soms te denken: dit was niet mijn dag. Maar wanneer dat gevoel te lang aanhoudt en elke dag een sleur begint te worden waardoor je thuis geen energie meer overhoudt, dan is dat een signaal om iets mee te doen. Ook slecht slapen, een druk hoofd en een onrustig of zenuwachtig gevoel zijn vaak signalen dat het goed is om stil te staan bij wat er aan de hand is. Stel jezelf dan vragen, zoals: “Heb ik eigenlijk nog zin in mijn werkdag?” of “Doe ik waar ik goed in ben?”.

Soms vraag je jezelf misschien af of je wel goed genoeg bent voor jouw functie. Dat kan voortkomen uit onzekerheid, maar het kan ook een signaal zijn dat je bepaalde vaardigheden mist die je nog moet ontwikkelen om je werk beter te kunnen doen. Ik heb hiervoor de Werkgeluk Scan ontwikkeld. Daarmee kun je onderzoeken waar je nu staat en waar je vastloopt.

5. Welke rol ligt bij de werkgever en welke bij de medewerker zelf als het gaat om werkgeluk?

Wat mij betreft ben je verantwoordelijk voor je eigen leven en dus ook voor je werkgeluk. Maar het is aan een werkgever om goede omstandigheden te creëren. Een goede werksfeer en de rol van de leidinggevende heeft namelijk veel invloed op medewerkers.

Verzuim kost veel geld. Denk aan loondoorbetaling, arbo-diensten inzetten en vervanging regelen. Daardoor gaat vaak de productiviteit omlaag en stijgt de druk op andere collega’s. Zet als organisatie daarom meer in op de preventieve kant en ga in gesprek met medewerkers over hoe het echt gaat.

Stel vragen als: Wat heb je van ons nodig? Hoe kunnen wij jou helpen om je werk goed te doen? Hoe gaat het écht?

Het is belangrijk dat medewerkers zich gezien en gehoord voelen en dat ze door leidinggevenden gesteund worden om privé-situaties op orde te krijgen. Dit zorgt vervolgens weer voor binding, loyaliteit en goed ambassadeursschap van een organisatie. Mensen moeten de ruimte kunnen voelen om zich kwetsbaar op te stellen en hun twijfels uit te spreken. Ik merk dat 1-op-1 gesprekken tussen leidinggevenden en werknemers vaak verschoven worden en/of na het bespreken van de inhoud de tijd alweer om is. Geef iemand de aandacht en ruimte die diegene verdient.

Ondanks de vele dingen die een werkgever kan doen, stimuleer ik persoonlijk leiderschap van werknemers. Dat houdt in: zelf regie pakken op zaken waar je wél invloed op hebt. Je kunt tien keer je frustraties uitspreken, maar er verandert pas iets als je zelf in beweging komt.

Denk aan een gesprek met een loopbaancoach en vrienden/familie of netwerkgesprekken met andere organisaties. Zelf de regie pakken en niet in de slachtofferrol blijven hangen. Dan gaat het lang duren en kan je energie weglopen. Misschien zelfs met een burn-out of bore-out als gevolg.

6. Wat was voor jou een belangrijk keerpunt in je loopbaan?

Ik werkte destijds in de forensische jeugdzorg als systeembegeleider. Het was zinvol werk, maar ik miste creativiteit in mijn dagelijkse taken. Af en toe maakte ik een nieuwsbrief voor ouders om hen op de hoogte te houden van wat er speelde. Een collega vroeg eens: "Waarom doe jij dat eigenlijk?" Ik zei: "Ik vind het gewoon leuk om te doen." Het was voor mij een fijne tegenhanger van de intensieve gesprekken die ik voerde. Dit zorgde er samen met nog een ander nevenactiviteit voor dat ik lang op die plek ben blijven werken. Nu ik erop terugkijk, besef ik hoe belangrijk het was dat mijn leidinggevende mij toen de ruimte gaf.

Dat heeft me doen inzien hoe waardevol het is om je werk zo in te richten dat je je talenten benut én er plezier uithaalt. Ik merkte dat ik in mijn functie steeds meer vastliep. De energie die ik er in het begin van kreeg, was weg. Toen besefte ik: ik wil iets anders.

Ik begon te zoeken naar combibanen, waarin ik verschillende rollen kon combineren. Maar dat bleek in loondienst lastig te vinden. Uiteindelijk heb ik besloten om als coach te starten én daarnaast in loondienst te gaan in een adviesrol. Zo kon ik zelf een functie creëren die echt bij me past en waar ik weer energie van kreeg.

Het zou mooi zijn als dat ook binnen één baan of organisatie mogelijk zou zijn. Daarom daag ik werkgevers graag uit om creatief mee te denken: wat kan er wel? Dat is niet alleen goed voor de werknemer, maar ook een manier om mensen te behouden.

7. Als je de lezers van dit interview een concrete opdracht zou meegeven om morgen al aan de slag te gaan met hun werkgeluk of loopbaanontwikkeling, welke zou dat zijn?

Een praktische opdracht: voer jouw kwaliteiten en vaardigheden eens in bij een AI-tool zoals ChatGPT, en vraag welke functies daarbij zouden kunnen passen. Laat je verrassen door het aanbod. Focus op wat je wel kunt, niet op wat je (nog) niet kunt. Vaak is ‘goed’ echt al goed genoeg.

Vind je het lastig om je eigen talenten te benoemen? Dat is heel normaal. We zijn vaak beter in aangeven wat we níét goed kunnen. Vraag daarom eens aan mensen in je omgeving (collega’s, vrienden, familie): Waar vind jij dat ik goed in ben? Waar ligt volgens jou mijn kracht? En in welk soort werk kom ik het beste tot mijn recht? Dat hoeft helemaal niet in een officieel gesprek. Begin er eens over tijdens een borrel of informeel moment met collega’s. Je kunt het zelfs eens als teamactiviteit voorstellen op werk. En dan komt de volgende stap: sta stil bij wat je hoort. Herken je jezelf in dat beeld? Geeft het je energie? Waarom wel of niet? En sluit dat aan bij wat je nu doet?

Ik ontdekte bijvoorbeeld dat ik goed ben in verbinding maken, vragen stellen, tot de kern komen en spiegelen. Vaardigheden die ik ook al gebruikte toen ik in een justitiële inrichting werkte. Alleen paste die doelgroep niet bij mij. Nu gebruik ik diezelfde skills nog steeds, maar dan op een plek die wél goed voelt. Soms zit het niet in wat je doet, maar waar en voor wie je het doet.

Fotografie: Ilona v.d. Zouwen van TIZ fotografie