Blog: Van betekenis zijn ...

Ik weet niet of u er wel eens bewust over hebt nagedacht, over van betekenis zijn. Ik bedoel het woord betekenis alleen al, wat is daar eigenlijk de betekenis van?! Voor je het weet zit je in filosofische verwikkelingen waarin het gaat over tekens en hoe ze naar iets in de werkelijkheid verwijzen. Met dank aan wikipedia. Dat overigens ook nog weet te vermelden dat 'Betekenis' een nummer van Jeroen van de Boom is.

De ondraaglijke lichtheid van het bestaan?

Ik heb wel eens de indruk dat we tegenwoordig vooral bezig zijn met hoe we gelukkig kunnen zijn. We bewegen vooral van gezellige borrel, via een goede film of een lekker middagje winkelen, naar die fijne mindfulness-cursus, een weekendje Sevilla, en de tweewekelijkse sportschool. Het gevaar van dat streven naar geluk is dat we vooral in activiteiten belanden waarin we bezig zijn met onszelf goed voelen. Of had ik hier overal 'ik' in plaats van 'we' moeten schrijven? Maar wellicht is dat wat er bedoeld werd met de titel ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan’ (dat zoek ik dan weer even niet uit op Wikipedia, of dat wellicht zo is, want voor je het weet blijkt mijn opmerking als een tang op een varken te slaan en kan ik die fijne titel helemaal niet gebruiken). En wellicht is dat louter nastreven van geluk ook de oorzaak van de paradox in nederland dat veel mensen hun leven een 8 geven maar tegelijk het onbehagelijke gevoel hebben dat er iets aan ontbreekt.

Geluk en zingeving

Wat ons mensen volgens onderzoeker Roy Baumeister onderscheidt van dieren is niet het najagen van geluk, maar de zoektocht naar zingeving, het van betekenis willen zijn. Najagen van geluk is wat feitelijk in de hele natuur voorkomt, zegt hij. Ook het hongerige dier dat zijn buik rond eet, voelt het zich weer goed, en is dan gelukkig.

Misschien valt er wel iets af te dingen op deze definitie van geluk en er is ook niks mis met een lekkere maaltijd, genoten met familie of vrienden, ook daarmee kun je van betekenis zijn, maar de redenatie dat geluk een hier-en-nu emotie is, die dus komt en gaat en dus ook altijd weer verdwijnt, in tegenstelling tot van betekenis zijn, dat een blijvend gevoel van zin geeft, komt me toch wel plausibel voor.

Het van betekenis zijn maakt niet noodzakelijkerwijs gelukkig. Kijk naar het opvoeden van je kinderen. Dat vraagt om zelfopoffering en brengt ook regelmatig zorgen met zich mee. Tegelijk maakt dat je leven wel zinvol. Dat geldt dus voor meer van dergelijke activiteiten, ze maken je niet per definitie happy. Hoewel het zeker wel een gevaarlijke bijwerking kan zijn.

Een goed voornemen

Ik ga me in 2020 maar eens bezinnen op manieren om meer van betekenis te zijn. Het kan geen kwaad daar wat bewuster mee bezig te zijn. Ik ben niet zo van de goede voornemens per 1 januari maar ik geloof dat ik dan toch maar even aan de tafel ga zitten en ‘s een lijstje opstel. Dat feelgood-reisje naar Sevilla was al geboekt. Maar wie weet kan ik tijdens de reis nog van betekenis zijn. Voor m'n vriendin bijvoorbeeld. Zou ze zomaar eens kunnen waarderen!

(Bovenstaande wijsheid heb ik grotendeels geplukt uit dit interessante artikel van Emily Esfahani Smith in The Atlantic: ‘There's More to Life Than Being Happy. Meaning comes from the pursuit of more complex things than happiness’)

Philip Smits